ارز فیات به عنوان ارز دولتی یک کشور شناخته شده است که هیچ پشتوانه فیزیکی مانند طلا و نقره ندارد بلکه پشتوانه ان دولتی است که آن را صادر کرده است. ارزش پول فیات از ارتباط میان عرضه و تقاضا و همچنین ثبات دولت به دست آمده است و به ارزش کالای فیزیکی مانند ارزش پول وابسته نیست.
اکثر ارزهای کاغذی از جمله دلار آمریکا، یورو و دیگر ارزهای مهم، پول فیات هستند.
تاریخچه پول فیات
منشاء پیدایش پول فیات به قرن ها پیش و در کشور چین برمیگردد و زمانی که استان سیچوآن، تصمیم به چاپ پول کاغذی خود در قرن ۱۱ گرفت، برمیگردد. در آغاز این پول به ابریشم، نقره و طلا تبدیل شده بود اما در آخر با روی کار آمدن قوبلای خان، سیستم ارزی پول فیات در قرن ۱۳ راه اندازی شد. این سیستم اری برای امپراتوری مغول ها بسیار گران تمام شد به طوری که مورخان هزینه های زیاد و بی رویه ناشی از ان را از دلایل اصلی سقوط امپراطوری می دانند.
در قرن ۱۷ پول فیات در قاره اروپا و کشورهای اسپانیا، هلند و سوئد نیز مورد استفاده قرار گرفت. سیستم ارزی فیات در سوئد با شکست مواجه شد و دولت ان را با استاندارد نقره جایگزین کرد و دولت فدرال ایالات متحده نیز بعدها از آن استفاده کرد.
در قرن ۲۰ میلادی نیز دولت ایالات متحده بار دیگر به سیستم پولی کالایی تغییر جهت داد و از سال ۱۹۳۳، مبادله های کاغذی با طلا را متوقف کرد. در سال ۱۹۷۲ نیز به دستور رئیس جمهور، ریچارد نیکسون، ایالات متحده استاندارد طلا را کامل کنار گذاشت و افول سیستم پولی با پشتوانه را با استفاده از پول فیات در مقیاس جهانی رقم زد.
پول فیات چگونه کار می کند؟
میتوان گفت چیزی که پول فیات را ارزشمند می کند، قدرت آن کشوری است که ارز را چاپ و آن را عرضه می کند. همچنین پذیرش طرفین قراردادها نیز در استفاده از آن ارز مهم است. زمانی که مردم جهان در ذهن خود یک ارز مانند دلار را قبول می کنند و در مبادلات مالی خود از آن استفاده می کنند، آن ارز را ازشمندتر می کند. بنابراین اگر مردم اعتقاد و اعتماد خود را نسبت به پول فیات از دست دهند ان پول دیگر ارزشی نخواهد داشت.
در رابطه با پول های کالایی چنین اتفاقی نخواهد افتاد زیرا آن پول به دلیل داشتن پشتوانه کالایی، ذاتا ارزش دارد. اگر در آینده مردم به این نتیجه برسند که دلار را در تبادلات خود استفاده نکنند و در قراردادهای تجاری خود از ارز دیگری استفاده کنند، ارزش دلار کاهش می یابد و به تدریج از رده خارج می شود.
اگر دولتی سیاست های نادرست پولی را در زمینه پول فیات ملی خود اتخاذ کند، به طور مستقیم در ارزش آن تاثیرگذار خواهد بود. به همین دلیل تعامل میان عرضه و تقاضا و قدرت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و… یک کشور، در ارز ملی آن کشور به طور مستقیم تاثیر دارد.
مبادله کالا به کالا
اولین راه حلی که بشر برای تبدیل دارایی ها و کالاها در نظر گرفت، روش مبادله کالا به کالا بود. در این روش افراد دارایی خود را به دیگران داده و در مقابل یک دارایی جدید دریافت می کردند. اگرچه این روش برای شروع روش بدی نبود اما از مشکلات زیادی نیز رنج می برد. مهم ترین مشکل این روش، نبود سیستم ارزش گذاری بود. همین مساله موجب می شد که مبادله با توافق طرفین انجام شود که ممکن بود در این میان ارزش تبادل شده سنخیتی با واقعیت های اقتصادی نداشته باشد. از طرفی نیز این مساله موجب عدم اطمینان از خرید محصولی خاص در برابر مقدار مشخصی از یک کالای دیگر می شد.
مشکل دیگر در این روش، نبود ابزار مبادله بود. در این روش خود کالاها نیز به عنوان ابزار مبادله استفاده می شدند. معیار خرید و فروش نیز بر اساس ارزش ذاتی بود به این معنی که، کالایی به عنوان ابزار مبادله استفاده می شد که در زندگی بشر کاربرد داشت و گرنه کسی حاضر به مبادله دارایی خود با آن نبود. در این دوره افراد می توانستند ابزارهای مالی که همان کالاها بودند را کسب و خرج کنند و هیچ استفاده دیگری از آن صورت نمی گرفت. مشکلات این روش، بشر را به سمت ایجاد یک روش دیگر برای مبادله سوق داد.
مزایا و معایب ارز فیات
در اینجا به بخشی از مزایا و معایب پول فیات می پردازیم. البته اقتصاددانان و کارشناسان امور مالی، در رابطه با ارزهای فیات اتفاق نظر ندارند. موافقان و مخالفان این سیستم پولی دلایل خود را دارند که هیچ کدام به طور ۱۰۰ درصد درست و یا غلط نیست.
- کمبود: یکی از مشکلات عمده پول کالایی، کمبود منابع و کالاهای دارای ارزشی برای پشتوانه سازی یک ارز است. اقتصاد کشورها روز به روز در حال پیشرفت است و اگر بخواهیم با سیستم قبل، معادل با ارزهای خود، ذخایر طلا و دیگر کالاهای با ارزش را داشته باشیم، با کمبود منابع مواجه خواهیم شد. از این رو پول فیات تحت تاثیر کمبود کالای فیزیکی قرار نمی گیرد و برای آن محدودیتی وجود نخواهد داشت.
- هزینه: تولید و عرضه پول فیات نسبت به پول کالایی به صرفه تر است و هزینه کمتری نیز خواهد داشت.
- انعطاف پذیری: پول فیات به دولت های و بانک هاب مرکزی آن انعطاف پذیری کامل تری را در زمان وقوع بحران های اقتصادی می دهد در حالی که پول کالایی چنین انعطافی نخواهد داشت.
- ارزش ذاتی: پول فیات هیچ ارزش خاصی ندارد و به دولت ها این اجازه را می دهد که از هیچ، پول تولید کند. این اتفاق منجر به ایجاد تورم بیش از اندازه در کشور خواهد شد.
- هزینه نگهداری: پول کالایی دارای پشتوانه طلا، نقره و … می باشد. این کالاها، پشتوانه ارز ملی یک کشور می باشند و نگهداری از آن مسئله ای بسیار حیاتی برای هر کشوری است. هزینه نگهداری خزانه یک کشور بسیار بالاست در حالی که پول فیات هیچ پشتوانه فیزیکی ندارد و در نتیجه هزینه نگهداری نیز ندارند.
در این رابطه بیشتر بدانید
بیشتر بدانید: چند باور غلط درباره بیت کوین و ارزهای رمزپایه
سوالات متداول
ارز فیات یعنی پولی که در حالت عادی و بدون پشتوانه سیاسی ارزش و اعتباری نداره و تمام ارزشش رو مدیون صادرکننده خودش می دونه. هرچی صادرکننده از نظر سیاسی و اقتصادی قوی‌تر باشه، ارز تحت حمایتش هم میتونه قوی تر بشه.
ارزهای فیات واحد پول کشورهای مختلفی هستن که با همدیگه فرق دارن. مثلا دلار آمریکا، ریال ایران، پوند انگلیس، یورو، فرانک سوئیس و…
Leave a پاسخ